Welke goederen?

In eerste instantie moeten we onderstrepen dat de kaasroute enkel kon voor de schenking van roerende goederen, gaande van cash geld tot aandelen. De overdracht van onroerende goederen zoals gronden of gebouwen moet sowieso in België geregistreerd worden zodat zij nooit kunnen ontsnappen aan registratierechten.

Schenking van geld

De schenking van roerende goederen is in het Vlaamse gewest onderworpen aan twee tarieven.
In rechte lijn (ouder/grootouder schenkt aan kind/kleinkind of omgekeerd) is het tarief op een schenking van roerende goederen 3%. Dat tarief geldt ook tussen partners.
Tussen alle andere personen is het tarief 7%.

Als u dus een som geld schenkt aan bijvoorbeeld uw kinderen, zijn er bij het registreren van de schenking in principe 3% schenkingsrechten verschuldigd. Het document waarop u de schenking noteert, moet namelijk verplicht geregistreerd worden. Als u de schenking voor de notaris op papier zet, zal de notaris de registratie in orde brengen. Bij een onderhandse akte moet u het zelf doen.

U kan ook schenken zonder een akte: een 'handgift' waar het geld van hand tot hand gegeven wordt, is een aanvaarde techniek. Er zijn echter twee nadelen verbonden aan de handgift. Het bewijs van de schenking (bv. als er nog andere partijen in het spel zijn die zich te kort gedaan voelen) en ook de datum van de handgift. Die datum kan van belang zijn want als een schenking plaatsvindt kort voor het overlijden van de schenker (kort betekent hier minder dan 3 jaar), dan zal de fiscus er van uitgaan dat de som nog aanwezig is in de nalatenschap. Het is dan aan de begiftigde om te bewijzen dat de gift hetzij plaatsvond meer dan 3 jaar voor het overlijden, dan wel dat er schenkingsrechten werden op betaald.

Een andere manier waarop schenkingen 'zonder akte' wel eens plaatsvinden is bij wijze van eenvoudige overschrijving. U schrijft de som over op de rekening van de begiftigde (bij een handgift gaat het cash letterlijk van hand tot hand). De datum is dan vrij snel aangetoond. Maar bewijzen dat het ging om een schenking (en niet om bijvoorbeeld de vereffening van een rekening of om een lening) blijft een heikel punt.

Schenking van aandelen

Wie aandelen wil schenken heeft nog enkele andere mogelijkheden ter beschikking.

In eerste instantie zijn er de bijzondere tarieven voor de schenking van familiale ondernemingen. Als u zo’n onderneming via een schenking van aandelen overdraagt naar de volgende generatie, dan kan u daar een vrijstelling van schenkingsrechten voor krijgen in de drie gewesten (in het Waalse gewest is het technisch gesproken een nultarief). U moet dan wel aan een hele reeks voorwaarden voldoen en het is ook een ingrijpende beslissing: misschien bent u gewoon nog niet klaar om de onderneming aan de volgende generatie over te dragen.

Een tweede alternatief is de eenvoudige 'overschrijving' van aandelen. Dat kan alleen maar met gedematerialiseerde effecten. Dat betekent dat de aandelen op een rekening staan bij een financiële instelling. U kan de aandelen overschrijven van de ene rekening naar de andere. De overschrijving van aandelen zal dan ook beschouwd worden als een onrechtstreekse schenking, net zoals bij een overschrijving van geld.

In het verleden werd ook wel eens gebruikt gemaakt van een aantekening in het aandeelhoudersregister. In dat register staan alle aandeelhouders vermeld. Als de namen van de aandeelhouders veranderen, dan levert dit in principe een begin van bewijs op dat er een overdracht heeft plaatsgevonden. Net als bij de handgift van cash geld blijft het heikele punt dat er niet alleen bewezen moet worden dàt er een overdracht plaatsvond, en wanneer die plaatsvond, maar ook dat die overdracht een schenking was.
Het is trouwens niet duidelijk of dit onder het nieuwe Wetboek van Vennootschappen en Verenigingen (WVV) nog wel kan. Volgens de rechtsleer heeft een inschrijving in het register in principe geen eigendomsoverdragende werking. Dat zou betekenen dat de inschrijving op zich nog geen schenking is.

Maar in het algemeen biedt het WVV wel nog andere mogelijkheden om de aandelen van een vennootschap te verdelen. Vooral de mogelijkheid om aandelen zonder stemrecht of aandelen met dubbel stemrecht uit te geven, geeft u heel wat opties om het beheer van de vennootschap en de eigendom van de vennootschap op te splitsen.

Gezonde planning kan ook zonder Nederland

Een schenking van roerende goederen waarbij u geen schenkingsrechten moet betalen, kan dus nog steeds, zelfs zonder Nederlandse notaris. De Nederlandse notariële akte bood meer mogelijkheden om aan fine-tuning te doen en ze liet vooral toe om de wil om te schenken ook letterlijk op papier te zetten. Dat is nu niet meer mogelijk zonder de betaling van schenkingsrechten in België. Maar er blijven nog heel wat alternatieven over – contacteer ons als u hierover graag wat meer uitleg wil.